De Keuringsdienst van Waarde wijdde op 27 februari jl. een aflevering aan de mythe achter ‘ambachtelijk vervaardigde, handgeschepte’ chips. Het team nam daartoe een kijkje in de keuken van Hoeksche Chips. Dit streekproduct wordt volgens de site van het bedrijf Hoeksche Hoeve ‘gebakken door boeren op de boerderij’. Tegelijkertijd bracht een KRO-verslaggever een bezoekje aan de fabriek van Lays, waar dagelijks 750 duizend zakken chips van de band rollen. Niet ambachtelijk vervaardigd en niet handgeschept, maar volgens de woordvoerder wél ‘de beste chips tegen de beste prijs’. Dat laatste klopt zeker, met een kiloprijs van € 4,- voor Lays tegen € 13,- voor bijvoorbeeld Kettle Chips, nog zo’n merk dat ambachtelijke chips op de Nederlandse markt brengt.
Gortdroog brengt de Keuringsdienst van Waarde in beeld dat er tussen het productieproces van Hoeksche Chips en dat van Lays nauwelijks verschil bestaat, behalve dan de schaal waarop geproduceerd wordt. Zien we bij Lays een steriele fabriek en een volledig geautomatiseerd proces waar geen mens aan te pas komt, in de Hoeksche Waard is het een boerenschuur die niets anders blijkt te zijn dan de overkapping van een eveneens volledig geautomatiseerde productielijn. Een machine sorteert en wast de aardappelen, waarna een volgende machine de aardappelen snijdt en weer een andere machine de schijfjes in de olie gooit en tijdens het bakken draait. Ook hier is geen mens, laat staan een boer te zien. Net als bij Lays is de rol van de mens gereduceerd tot het afstellen van machines.
Als de verslaggever aan aardappelboer en fabriekseigenaar Henk Scheele vraagt hoe het nou zit met de term ‘handgebakken’ op de verpakking, geeft deze eerlijk toe dat daar in de praktijk niet veel van klopt. Ter verontschuldiging voegt hij er aan toe : “De mens wil weg bij het fabrieksmatige. Wat met de hand wordt gedaan, doet ’t beter. Dat hoort gewoon bij deze tijd. De mens wil een stukje beleving.” Aan dat stukje beleving hangt wel een stevig prijskaartje, namelijk tussen de € 2,50 en € 3, – voor een zak chips waar volgens de producent voor welgeteld € 0,10 aan aardappel in zit. We hebben het er blijkbaar graag voor over, want de merken die zogenaamd ambachtelijk vervaardigde chips aan de man brengen, zijn allang niet meer op de vingers van één hand te tellen. Big business!
Gortdroog brengt de Keuringsdienst van Waarde in beeld dat er tussen het productieproces van Hoeksche Chips en dat van Lays nauwelijks verschil bestaat, behalve dan de schaal waarop geproduceerd wordt. Zien we bij Lays een steriele fabriek en een volledig geautomatiseerd proces waar geen mens aan te pas komt, in de Hoeksche Waard is het een boerenschuur die niets anders blijkt te zijn dan de overkapping van een eveneens volledig geautomatiseerde productielijn. Een machine sorteert en wast de aardappelen, waarna een volgende machine de aardappelen snijdt en weer een andere machine de schijfjes in de olie gooit en tijdens het bakken draait. Ook hier is geen mens, laat staan een boer te zien. Net als bij Lays is de rol van de mens gereduceerd tot het afstellen van machines.
Als de verslaggever aan aardappelboer en fabriekseigenaar Henk Scheele vraagt hoe het nou zit met de term ‘handgebakken’ op de verpakking, geeft deze eerlijk toe dat daar in de praktijk niet veel van klopt. Ter verontschuldiging voegt hij er aan toe : “De mens wil weg bij het fabrieksmatige. Wat met de hand wordt gedaan, doet ’t beter. Dat hoort gewoon bij deze tijd. De mens wil een stukje beleving.” Aan dat stukje beleving hangt wel een stevig prijskaartje, namelijk tussen de € 2,50 en € 3, – voor een zak chips waar volgens de producent voor welgeteld € 0,10 aan aardappel in zit. We hebben het er blijkbaar graag voor over, want de merken die zogenaamd ambachtelijk vervaardigde chips aan de man brengen, zijn allang niet meer op de vingers van één hand te tellen. Big business!
Wie aan de gemiddelde koper van zo’n zak (te) dure chips vraagt of hij/zij erin gelooft dat chips, zelfs in deze hoeveelheden, met de hand wordt vervaardigd, kan op een lacherige reactie rekenen. Ieder weldenkend mens weet immers dat dit technisch gezien onmogelijk is. Waarom laten we ons dan toch foppen? Het is te wijten aan onze romantische inborst, onze hang naar het natuurlijke en daarmee onze aangeboren afkeer van technologie. De aanzet hiertoe werd gegeven door onder anderen de Britse schrijfster Mary Shelley (1797-1851) die met haar roman Frankenstein het idee populariseerde dat wetenschap niet in de hand te houden is en perverse gevolgen kan hebben. In tegenstelling tot niet-romantische delen van de wereld als China en Japan, heeft als gevolg daarvan in ons deel van de wereld een diep wantrouwen ten aanzien van technologie postgevat. Onze aanname is dat eten, door de natuur voortgebracht met zo min mogelijk inmenging van mens en technologie, per definitie beter, gezonder en lekkerder is. En dat terwijl de huidige levensmiddelentechnolgie onze voeding veiliger dan ooit heeft gemaakt. Wat de smaak betreft: bekijk hier wat sterrenchefs Robert Kranenborg en Richard van Oostenbrugge vinden van het verschil tussen chips van Lays en ‘dikdoeners’ als Kettle, Hoeksche Hoeve en Tyrell’s.
De Laatste Paling, het leuke foodblog van Annemarie Geleijnse en Rineke van Houten, schonk eind vorig jaar ook al aandacht aan het verschijnsel ambachtelijk gebakken chips. Hun blog over de ‘fraaie verhalen van ijverige chipsmarketeers’, getiteld Krakende onzin, lees je hier